ลูกประคบ คือ การใช้สมุนไพรมาห่อด้วยผ้า โดยนำสมุนไพรมาบด และห่อด้วยผ้าดิบหรือผ้าฝ้าย แล้วมัดให้แน่นเป็นลูกกลมๆ แล้วนำไปนึ่งให้ร้อน สมุนไพรที่ใช้นำมาทำลูกประคบ ส่วนใหญ่จะเป็นสมุนไพรที่มีน้ำมันหอมระเหย เมื่อนึ่งแล้วน้ำมันหอมระเหยซึ่งเป็นต้วยาจะระเหยออกมากับไอน้ำ และความชื้น เมื่อนำมาประคบตามส่วนต่างๆ ของร่างกาย ตัวยาจะซึมเข้าสู่ผิวหนังได้เป็นอย่างดี
การประคบสมุนไพร ส่วนใหญ่มักนิยมประคบหลังจากการนวด เพราะจะให้ผลการรักษาที่ดีขึ้น ทั้งจากตัวยาสมุนไพร และความร้อน โดยทั่วไปจะใช้เวลาประมาณ 15-20 นาทีต่อการประคบ 1 ครั้ง หากมีอาการเคล็ดขัดยอก อาจประคบได้วันละ 2 ครั้ง ซึ่งการประคบสมุนไพร นอกจากจะช่วยผ่อนคลายความเมื่อยล้าแล้ว ยังช่วยกระตุ้นการไหลเวียนของโลหิต ช่วยลดอาการบวม บรรเทาการอักเสบของกล้ามเนื้อ และกลิ่นน้ำมันหอมระเหย ยังช่วยให้เกิดความสดชื่นขึ้นอีกด้วย
สมุนไพรในลูกประคบ และสรรพคุณสมุนไพร
- ไพล ช่วยลดอาการปวดเมื่อย เคล็ดขัดยอก คลายกล้ามเนื้อ ลดอาการอักเสบ ฟกช้ำ บวม
- ขมิ้นชัน ช่วยลดอาการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง
- ขมิ้นอ้อย ช่วยลดอาการอักเสบ แก้โรคผิวหนัง บำรุงผิวพรรณ
- ตะไคร้บ้าน แต่งกลิ่น ลดอาการฟกช้ำ ลดอาการปวด เมื่อย
- ผิวมะกรูด มีน้ำมันหอมระเหย แก้ลมวิงเวียน
- ใบมะขาม ช่วยให้เส้นเอ็นหย่อน แก้โรคผิวหนังผื่นคัน ช่วยบำรุงผิว
- พิมเสน แต่งกลิ่น ลดอาการพุพองผดผื่น บำรุง หัวใจ
- การบูร แต่งกลิ่น บำรุงหัวใจ ช่วยให้ทางเดินหายใจโล่ง บรรเทาอาการหวัดคัดจมูก
- เกลือ ช่วยดูดความร้อน และช่วยทำให้ตัวยาซึม ผ่านผิวหนังได้ดีขึ้น
อุปกรณ์ทำลูกประคบ
- ผ้าด้ายดิบสำหรับห่อลูกประคบ
- เตาพร้อมหม้อสำหรับนึ่งลูกประคบ ขนาดกว้าง 35 x 35 ซม.
- เชือก หรือหนังยาง
- ตัวยาที่ใช้ทำลูกประคบ
วิธีการทำลูกประคบ
- หั่นสมุนไพรที่ต้องการ แล้วนำมาตำพอหยาบ
- นำผ้าขาวที่เตรียมไว้มาห่อเป็นลูกประคบ ประมาณลูกส้มโอ แล้วรัดด้วยเชือกให้แน่น
- นำหม้อใส่น้ำครึ่งหนึ่งตั้งบนเตาไฟจนมีไอน้ำร้อนขึ้น
- นำลูกประคบไปนึ่ง ในหม้อนึ่งใช้เวลาประมาณ 15-20 นาที
ประโยชน์ของการประคบสมุนไพร
- ช่วยบรรเทาอาการปวดเมื่อย
- ช่วยลดอาการบวม อักเสบของกล้ามเนื้อข้อต่อหลัง 24 – 48 ชั่วโมง
- ลดอาการเกร็งของกล้ามเนื้อ
- ช่วยให้กล้ามเนื้อ พังผืด ยืดตัวออก
- ช่วยเพิ่มการไหลเวียนของโลหิต
- ลดอาการปวด
ขอบคุณที่มา ttmed.psu.ac.th med.mahidol.ac.th thai.luxurysocietyasia.com